Borelioza to jedna z kilku chorób powodowanych przez mikroorganizmy przenoszone przez kleszcze. W Europie dominują 2 gatunki: Borrelia afzeli i Borrelia garinii, w USA natomiast Borrelia burgdorferi. W Polsce rejonem występowania kleszczy zakażonych Borrelia są województwa północne, szczególnie podlaskie, warmińsko-mazurskie i zachodniopomorskie. W 2017 roku odnotowano 21 516 zachorowań na boreliozę.
Bakterie przenoszone przez ślinę zakażonych kleszczy, zwłaszcza nimf, 80% zarażeń występuje w czerwcu i lipcu, ale może do nich dochodzić od maja do listopada. Po ugryzieniu kleszcza borelie dostają się do skóry i wywołują rumień wędrujący, rozprzestrzeniający się od miejsc ukąszenia i mający przejaśnienie w środku.
Rumień pojawia się najczęściej po kilku dniach, przekracza 5 cm średnicy. Nie wymaga wykonywania dalszych badań, bo wystarcza do rozpoznania zakażenia Borrelia. W pierwszym etapie mogą również wystąpić objawy podobne do grypy. Niestety, nawet 30% osób nie zauważa zmian na skórze, nie kojarzy faktu ukąszenia przez kleszcza, czasami rumień nie występuje lub ma charakter nietypowy. Wówczas bakterie mają szansę przedostać się do krwi i limfy i dotrzeć do wielu narządów. Dochodzi do infekcji rozproszonej w stadium wczesnym, najczęściej zapalenia jednego lub kilku stawów, zazwyczaj kolana, stawu skokowego lub łokcia. Są one obrzęknięte i zaczerwienione. Zapalenie przebiega pod postacią zaostrzeń, kolejne są coraz łagodniejsze. Rzadziej stadium wczesne przebiega pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub porażenia nerwu twarzowego (może być po obu stronach), najrzadziej dochodzi do zapalenia mięśnia sercowego, które manifestuje się zaburzeniami rytmu serca.
Jeśli nie zostanie włączone leczenie, to borelioza przechodzi w stan infekcji przewlekłej. Może wystąpić zanikowe zapalenie skóry, neuroborelioza z zaburzeniami czucia i porażeniem nerwów obwodowych, zapaleniem korzeni nerwowych i nerwów oraz zaburzeniami funkcji poznawczych, przewlekłe zapalenie stawów lub łagodne zapalenie mięśni, ścięgien i kaletek.
Diagnostyka boreliozy jest trudna. Obecnie zaleca się wykonanie w pierwszym etapie czułych testów immunologicznych wykrywających przeciwciała w klasie IgG i IgM (z krwi, a w przypadku podejrzenia neuroboreliozy również z płynu mózgowo-rdzeniowego). Jeśli wyjdą dodatnio lub wątpliwie, wówczas w drugim etapie wykonuje się testy potwierdzenia bardzo swoistą metodą Western Blot. Nie zaleca się rutynowego oznaczania materiału genetycznego DNA bakterii w płynie mózgowo-rdzeniowym lub płynie stawowym, bo metoda daje wiele fałszywych wyników.
Leczenie boreliozy polega na podawaniu antybiotyków. Standardowo okres leczenia wynosi 14-28 dni. Dodatkowo stosuje się leki wspomagające, likwidujące objawy np. leki przeciwbólowe, leki dostawowe itd. Nie wykazano przewagi wielomiesięcznego podawania antybiotyków nad placebo, więc nie zaleca się takiej metody leczenia.
Diagnostyka i leczenie boreliozy powinno być prowadzone przez lekarza chorób zakaźnych lub reumatologa, ponieważ objawy boreliozy są podobne do występujących w innych chorobach, więc ich ocena może być utrudniona. Jest to ważne, bo nie rozpoznaje się boreliozy tylko na podstawie dodatnich wyników przeciwciał, muszą wystąpić również typowe objawy kliniczne.
