Bóle stawów są najczęściej zgłaszaną skargą w reumatologii. Oznaczają dolegliwości zlokalizowane w obrębie stawu lub jego okolicy. Ból może występować samoistnie, bez wykonywania ruchu w stawie lub być związanym z używaniem stawu.
Ból stawów jest objawem subiektywnym (w odróżnieniu od objawów obiektywnych, czyli dostępnych ocenie zewnętrznej, np. obrzęku, wzmożonego ucieplenia czy zaczerwienienia stawu) – oznacza to, że nie ma prostej metody stwierdzenia obecności bólu badaniem, a szczególnie oznaczenia jego nasilenia. To Pacjent jest źródłem wiedzy lekarza, jeśli chodzi o ból. Tym ważniejsze jest, aby dokładnie określić charakter bólu stawów, długość trwania objawów bólowych (dni, miesiące, lata), kiedy ból dokucza najbardziej (pora dnia lub nocy, okoliczności towarzyszące itd.). Ważne jest, czy bóle pojawiły się w związku z urazem, infekcją – czy też samoistnie.
Ponieważ ból stawów może mieć różne przyczyny, ważne jest, aby określić, czy występują inne dolegliwości. Począwszy od objawów miejscowych, związanych z zajętymi stawami, obrzękiem, zaczerwienieniem, ociepleniem, bolesnością uciskową stawu, upośledzeniem funkcji stawu – skończywszy na objawach ogólnoustrojowych, takich jak gorączka, osłabienie, spadek masy ciała, objawy dotyczące skóry, śluzówek, mięśni itd.
Lekarz reumatolog z pewnością zapyta o wszystkie kwestie poruszone wyżej. Dodatkowo będzie zainteresowany schorzeniami, które u Pacjenta już zdiagnozowano i są leczone przez innych specjalistów, bo mogą one również być przyczyną problemów stawowych.
Efektem wywiadu i badania będzie zakwalifikowanie bólu stawów do jednej z kategorii: następstwa urazu, zapalenia stawów o charakterze reumatologicznym, bólów stawów w przebiegu innych chorób – szczególnie przewlekłych infekcji pozastawowych (np. żółtaczki zakaźnej, chorób wirusowych, zapalenia tarczycy etc.), chorób zakaźnych (z modną boreliozą na czele), chorób nowotworowych różnych narządów lub zaburzeń endokrynologicznych.
W zależności od podejrzewanego tła zostanie zaproponowane dalsza postępowanie, ale niezależnie od niego trzeba leczyć ból, aby ulżyć cierpieniu chorego. Współczesna medycyna dysponuje szerokim wachlarzem możliwości zwalczania bólu, pozostającym w ręku lekarza. Musi on się jednak wykazać empatią i mieć doświadczenie w leczeniu bólu.
Ocenę nasilenia bólu wykonuje się najczęściej używając analogowych skal, gdzie Pacjent wskazuje na podziałce (czasami barwnej), jak ocenia swój ból w skali od 0 do 10. Dzięki temu łatwiej dobrać sposoby leczenia i później ocenić jego skuteczność. Najważniejsze jest jedno – trzeba dążyć do wyeliminowania bólu, Pacjent nie powinien cierpieć. Dla lekarza powinno to być równie istotne, jak leczenie choroby zasadniczej, a nie poboczny wątek terapii.
